Uniek historisch exemplaar van de Code Napoléon opgedoken in Brussel
Veilinghuis Arenberg Auctions veilt waardevol wetboek: enige andere bekende exemplaar op perkament is dat van Napoleon zelf
PERSBERICHT
Een origineel en uiterst zeldzaam exemplaar van de beroemde Code Napoléon - een wetboek van universeel belang en hét fundament van ons burgerlijk recht - is opgedoken bij Arenberg Auctions, het gereputeerde Brusselse veilinghuis. Het is een luxueuze uitgave op perkament, waarvan tot vandaag maar één ander originele versie bekend is: die van de Keizer zelf. Dat exemplaar huist al decennialang in de befaamde Bibliothèque Nationale in Parijs. Het stuk dat nu via een Belgische privécollectie in Brussel is opgedoken, is historisch uitzonderlijk - ook omdat lange tijd elk spoor ervan ontbrak.
De vrijheid van godsdienst, de gelijkheid voor de wet, de bescherming van ons privébezit: we vinden het vandaag niet meer dan normaal. Maar de basis van ons burgerlijk recht en dat van tal van andere Europese landen, grijpt terug naar een lijvig document uit 1804: de Code Civil des Français, opgesteld onder impuls van Napoleon.
De bedoeling van ‘de kleine korporaal’ hiermee was duidelijk: met het wetboek wilde hij in zijn rijk een einde maken aan de private wetten en gebruiken die van regio tot regio verschilden, om zo tot een uniforme, duidelijke en toegankelijke codificatie te komen. De principes van de Franse Revolutie – vrijheid, gelijkheid, broederlijkheid – werden er officieel in vastgelegd. Tot vandaag heeft het een blijvende stempel gedrukt op de vorm van de rechtsleer wereldwijd.
Drie jaar later, in 1807, verscheen een verbeterde en meer uitvoerige versie onder een titel die sindsdien iconisch is: de ‘Code Napoléon’. Tot nu toe was hiervan slechts één exemplaar op perkament bekend, het persoonlijke exemplaar destijds aangeboden aan Napoleon zelf. Dat wordt vandaag bewaard in de gerenommeerde Bibliothèque Nationale in Parijs. Het tweede exemplaar, dat op 11, 12 en 13 december bij Arenberg Auctions geveild wordt, was hoogstwaarschijnlijk in eigendom van Napoleons minister van Justitie Claude-Ambroise Régnier, een van de belangrijkste medewerkers aan het wetboek.
Bewaard dankzij Belgische jurist en hoogleraar
Een paar decennia later, in 1886, kocht de beroemde Belgische jurist en hoogleraar Edmond Picard, tevens auteur en kunstmecenas, het tweede exemplaar. In een handgeschreven nota op het einde van het volume - waarschijnlijk van de hand van Picard zelf - schetst hij op twee pagina’s de geschiedenis van dit unieke exemplaar. Zo komen we te weten dat hij vermoedde dat het zich jarenlang in het Louvre had bevonden dat “tijdens de gebeurtenissen van 1870 (Commune van Parijs) zou zijn geplunderd”. Daarbij vermeldt hij ook dat “de band was verwijderd, de titels en de eerste acht bladzijden ontbraken”.
Picard liet deze ontbrekende pagina’s op perkament reconstrueren. Meer nog: hij liet het boek ook restaureren door één van zijn favoriete ambachtslieden, de Brusselse boekbinder Josse Schavye, die het voorzag van een prachtige band in groen marokijnleder, versierd met het vergulde wapen en de emblemen van de Keizer.
“De historische waarde van deze Code Napoléon, de absolute basis van ons modern wetboek, kan niet overschat worden”, zegt Henri Godts, veilingexpert bij Arenberg Auctions. “Het is een prachtig luxueus exemplaar en absoluut uniek, naast het enige andere exemplaar van Napoleon zelf natuurlijk.”
De startprijs wordt op 15.000 euro geschat.
Historische kaart uit 1624
Nog meer unieks: het Brusselse veilinghuis veilt midden december nog een ander historisch topstuk, absoluut enig in zijn soort: een zeldzaam en handgetekende kaart van de Lage Landen op fijn perkament, zeer waarschijnlijk gemaakt in opdracht van Lodewijk XIII of van z’n eerste minister kardinaal de Richelieu - die territoriale ambities koesterden tegenover onze welvarende regio. Deze unieke kaart van de Zeventien Provinciën - met de handtekening van de Franse koninklijke ingenieur en cartograaf Simon de Cause (gedateerd in 1624) - gaat nu in Brussel onder de hamer voor een startprijs van 120.000 euro.
Zoals wereldleiders zich vandaag buigen over pakweg Oekraïne om landsgrenzen al dan niet te hertekenen, zo deed Lodewijk XIII – de vader van de latere zonnekoning Lodewijk XIV – in de 17de eeuw precies hetzelfde. Politiek gezien illustreert deze kaart dan ook de Franse belangstelling voor de Lage Landen, die Lodewijk XIII en zijn eerste minister Richelieu in toenemende mate koesterden.
“Deze kaart schrijft zich in een reeks soortgelijke overzichtskaarten in van precies dezelfde cartograaf, uit hetzelfde jaar en eveneens uitgevoerd op perkament in dezelfde stijl. Ook deze zijn opgedragen aan kardinaal de Richelieu, die net in 1624 als eerste minister door Lodewijk XIII werd aangesteld,”, besluit Henri Godts van Arenberg Auctions.
Het beeldmateriaal, zowel in de tekst hierboven als onderaan, mag vrij van rechten gebruikt worden - mits vermelding van Arenberg Auctions.
PERSCONTACT
- Henri Godts (Arenberg Auctions)
0495 57 17 09 - henri@arenbergauctions.com
- Dajo Hermans (Story Forward - communicatie)
0478 84 42 45 - dajo@weforward.be
