AstraZeneca Foundation bekroont drie veelbelovende projecten die een doorbraak in de medische wereld kunnen betekenen

PERSBERICHT

​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ​ ***

Elk jaar opnieuw beslist een onafhankelijke jury, aangesteld door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) en het Fonds National de la Recherche Scientifique (FNRS), welke drie jonge laureaten in de prijzen vallen omwille van hun baanbrekend onderzoek. De laureaten ontvangen elk een bedrag van 25.000 euro waarmee ze hun onderzoek verder kunnen financieren. Sinds 1993 investeerde de AstraZeneca Foundation zo al 6 miljoen euro in de ondersteuning van onderzoek in België.

“De Foundation is bijzonder verheugd om ook dit jaar weer enkele toponderzoekers uit België te kunnen bekronen voor hun baanbrekend werk in gepersonaliseerde behandelingen, o.a. door gebruik te maken van AI-gestuurde tools. Hun resultaten zetten duidelijk de toon voor de geneeskunde van de toekomst”, zegt professor Jean-Luc Balligand, voorzitter van de AstraZeneca Foundation.

Hieronder vind je meer toelichting over de drie toponderzoekers die dit jaar in de prijzen vallen:

Robin Vos ontwikkelt methode om afstoting na longtransplantatie veel vroeger op te sporen

Professor Robin Vos uit Zolder ontwikkelde met zijn team een aantal nieuwe methoden om afstoting na longtransplantatie vroeger op te sporen en gerichter te kunnen behandelen. Dat mag baanbrekend worden genoemd, want patiënten met een longtransplantatie leven vandaag met een harde realiteit: zelfs na een geslaagde transplantatie blijft het risico op afstoting groot.

In België krijgen elk jaar een honderdtal mensen een nieuwe long, maar binnen de vijf jaar ontwikkelt ongeveer de helft van hen Chronic Lung Allograft Dysfunction (CLAD), een vorm van chronische afstoting die vandaag de belangrijkste oorzaak is van laattijdig transplantaatfalen en overlijden na een longtransplantatie.

Als longtransplantatie-pneumonoloog in UZ Leuven en onderzoeksleider aan het BREATHE Lab (KU Leuven) ontrafelde Vos met zijn team nieuwe mechanismen en biomarkers achter die chronische longafstoting.

“We hebben vastgesteld dat er niet één maar verschillende oorzaken en subtypes van Chronic Lung Allograft Dysfunction zijn, met uiteenlopende graden van ontsteking en verlittekening in het longweefsel”, legt professor Robin Vos uit. “Afhankelijk van het subtype reageren patiënten niet op dezelfde geneesmiddelen. Het is dus cruciaal om naar meer gepersonaliseerde behandelingen te evolueren.”

Een belangrijke stap in het onderzoek was de ontdekking dat sommige bestaande geneesmiddelen - zoals specifieke antibiotica - de ontwikkeling van CLAD bij bepaalde patiënten kunnen uitstellen of verminderen.

“Het gaat om geneesmiddelen die we al kennen, maar die we op een andere manier inzetten”, zegt Vos. “Die antibiotica worden vandaag in de meeste transplantatiecentra wereldwijd in dit kader gebruikt.”

Met de onderzoekprijs wil het team extra inzetten op het ontwikkelen van betrouwbare biomarkers die al vroeg na de transplantatie aangeven welke patiënten CLAD dreigen te ontwikkelen. Zo kunnen artsen vroeger en meer gepersonaliseerd ingrijpen, met betere vooruitzichten voor de patiënt.

Sarah Verhulst ontwikkelt AI-tool om eerste signalen van gehoorschade op te sporen

Professor Sarah Verhulst uit Gent is onderzoeksleider aan het Hearing Technology @WAVES Lab (UGent), ontwikkelde een AI-gestuurde gehoortest die de allereerste signalen van gehoorverlies zichtbaar maakt - nog voor klassieke testen ook maar iets aantonen.

Gehoorverlies treft volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) ongeveer 5% van de wereldbevolking. In veel gevallen komt de diagnose laat, wanneer de schade al vergevorderd is, terwijl de eerste signalen vaak jaren eerder aanwezig zijn. Bovendien, in een almaar luidruchtigere wereld duikt gehoorvermindering op steeds jongere leeftijd op.

Als onderzoeksleider aan het Hearing Technology @WAVES Lab (UGent) vroeg Verhulst zich af of die allereerste onzichtbare vormen van gehoorschade al eerder opgespoord zouden kunnen worden. Samen met haar team ontwikkelde ze een AI-gestuurde diagnostische test die precies dat doet.

“We hebben een test ontwikkeld voor uiterst precieze gehoordiagnostiek”, zegt Verhulst. “We gebruiken een auditieve EEG-methode om de vroegste signalen van gehoorverlies te meten. Als we die metingen combineren met een klassiek audiogram, krijgen we een heel fijnmazig profiel van het gehoorverlies van de patiënt.”

Maar het blijft niet bij diagnose. Met behulp van machine learning ontwikkelde haar team ook nieuwe audioprocessing-algoritmen die het geluid veel gerichter kunnen aanpassen aan het persoonlijke gehoorprofiel van iemand met gehoorschade.

“Deze algoritmen kunnen veel beter inspelen op iemands specifieke gehoorprobleem dan de technologie die we vandaag meestal gebruiken”, licht Verhulst toe. “Ze zijn interessant voor de volgende generatie oordopjes, gehoorapparaten en consumentenelektronica, en we merken dat zowel hoortoestelfabrikanten als grote technologiebedrijven daar nauwgezet naar kijken.”

Door gehoorverlies vroeger op te sporen én de geluidsverwerking beter af te stemmen op elke patiënt, wil Verhulst mee de basis leggen voor meer gepersonaliseerde hooroplossingen in de toekomst.

Robert Prior kreeg zelf de diagnose van perifere neuropathie en werkt nu aan remedie met stamcellen

Dokter Robert Prior uit Leuven kreeg op zijn vijftiende de diagnose van Charcot–Marie–Tooth ziekte (CMT), de meest voorkomende erfelijke perifere neuropathie. De aandoening tast geleidelijk de perifere zenuwen aan en leidt tot spierzwakte, gevoelsverlies en problemen met mobiliteit. Vandaag bestaat er geen behandeling die het ziekteverloop kan stoppen of omkeren.

Die realiteit maakte hem als student vastberaden: hij wilde begrijpen wat er precies misloopt bij CMT en ging meer op zoek naar toekomstige behandelingen. Vandaag is dr. Robert Prior onderzoeker aan VIB–KU Leuven, in het Laboratory for Neurobiology, één van de toonaangevende onderzoeksgroepen wereldwijd op het vlak van neuromusculaire aandoeningen.

Met een stamcelgebaseerde aanpak ontwikkelt hij modellen die onderzoekers toelaten de ziekte van dichtbij te volgen en kandidaat-geneesmiddelen efficiënter te screenen.

“Ik werk aan zowel 2D- als 3D-celkweeksystemen, waaronder een neuromusculair organoidsysteem”, legt dr. Robert Prior uit. “Die systemen laten ons toe om de ziekte te modelleren en beter te begrijpen welke mechanismen precies ontsporen.”

De modellen geven een unieke inkijk in de rol van Schwann-cellen, die instaan voor de aanmaak van myeline (een isolerende laag) rond de zenuwen. Wanneer die cellen niet goed functioneren, raakt de myelineproductie verstoord met onder meer zenuwschade tot gevolg.

“Tot nu toe hebben we kunnen aantonen dat er bij deze ziekte een stoornis in het vetmetabolisme optreedt in de ontwikkelende Schwann-cellen bij CMT type 1A, het subtype waarop wij ons focussen”, zegt Prior. “Met onze 3D-organoidsystemen onderzoeken we nu voor het eerst systematisch welke impact dat heeft op het volledige neuromusculaire systeem. Dat inzicht is essentieel om toekomstige therapieën gerichter te ontwikkelen en te testen.”

PERSCONTACT

De drie laureaten zijn beschikbaar voor verdere toelichting. Contactgegevens via Tobias Van Assche.