Unieke historische tijdsdocumenten van toparchitect Victor Horta en ontdekkingsreiziger de Gerlache gaan onder de hamer in Brussels veilinghuis

Onder kenners begint het bijna een traditie te worden: het Brusselse veilinghuis Arenberg Auctions, gespecialiseerd in eeuwenoude boeken en manuscripten, komt bijna elke veiling opnieuw met curiosa die een uitzonderlijke inkijk geven in een stukje ongekende Brusselse geschiedenis. Ook nu blijkt het niet anders. Dit keer halen de experten van Arenberg Auctions een drietal goed bewaarde albums van Victor Horta naar boven. Horta was een volbloed Brusselaar, geboren in 1861, en dé belangrijkste vertegenwoordiger van de Art Nouveau.

De meester van de Art Nouveau ontwierp adembenemende huizen en openbare gebouwen, en drukte daarmee een onuitwisbare stempel op Brussel. Maar wellicht minder bekend is dat de architect tijdens WOI naar de States reisde, waar hij van 1916 tot 1918 lezingen gaf over de Duitse oorlogsagressie tegen onder meer het Belgische culturele erfgoed. Horta hoopte met z’n lezingen de Amerikaanse burgers aan de kant van de geallieerde strijdkrachten te scharen en in één moeite door ook geld in te zamelen voor de wederopbouw van "het arme artistieke kleine België".

Onbekende avonturen van Horta in Amerika

Tijdens zijn verblijf in de VS begon Horta postkaarten te verzamelen. In een periode waarin de fotografie nog betrekkelijk duur was, bleek dat een makkelijke en goedkope manier om indrukken vast te leggen. Aan de hand van de postkaarten die de meesterarchitect verzamelde en de tekeningen en annotaties die hij daarop maakte, valt zijn reis perfect te reconstrueren. De albums die geveild worden, zijn dan ook unieke tijdsdocumenten, die Horta’s interesses in en zijn impressies van Amerika blootleggen.

In de eerste ringband steken 316 ansichtkaarten met - hoe kan het ook anders - hoofdzakelijk beelden van de Amerikaanse architectuur, interieurs en uitzichten, veelal in kleur. Het tweede album bevat 180 postkaarten in zwartwit en kleur met soortgelijke onderwerpen, al komt Europa hier ook deels in beeld. Op zeven kaartjes zijn persoonlijke aantekeningen te vinden. Eentje ervan bevat een plattegrond die Horta schetste van een plaatselijk gebouw. De derde ringband telt 200 ansichtkaarten, ditmaal van Amerikaanse bossen, landelijke taferelen en inheemse volkeren, plus een selectie Zweedse postkaarten. Ook hier een aantal persoonlijke (aan)tekeningen, en korte zinnen zoals ‘Passé ici le 18 mars 1918…’

“Wat deze albums absoluut uniek maakt, is dat weinigen weten dat de Brusselaar Victor Horta ​ tijdens de oorlogsjaren drie jaar in Amerika doorbracht. Samen met zijn vrouw gaf hij van 1916 tot 1918 een 150-tal lezingen over het hele continent om de Amerikanen te informeren over de verwoestingen die de Duitsers in België hadden aangericht en om fondsen los te peuteren voor de wederopbouw. Uiteraard deed Horta tijdens deze jaren ook heel wat inspiratie op, doordat hij er in contact kwam met andere, nieuwe ideeën over bouwkunst en stedenbouw”, verduidelijkt Henri Godts, veilingexpert van Arenberg Auctions.

Van keizerpinguïns tot Koning Boudewijn

Op dezelfde veiling bij Arenberg Auctions, van 14 tot 16 december, gaat nog ander werk met een stevige portie verborgen Brusselse geschiedenis onder de hamer. En de timing is bijzonder, want het BELvue museum in Brussel organiseert nog tot februari een expo rond de Belgica-editie van Adrien de Gerlache naar Antarctica. Net nu wordt een uniek fotoboek van de expeditie van Gaston de Gerlache geveild, die in de voetsporen van zijn beroemde vader Adrien de Gerlache eveneens een avontuur naar de Zuidpool ondernam.

Als de naam de Gerlache onuitwisbaar in de geschiedenis is geworden, dan is dat te danken aan vader Adrien, een avonturier pur sang. Aan boord van de Belgica ondernam hij aan het einde van de 19^e eeuw de eerste succesvolle Belgische expeditie naar Antarctica. Zestig jaar later, in 1957, deed zijn zoon Gaston de Gerlache de tocht naar de Zuidpool met succes over. Hij richtte er samen met zijn team een Antarctische basis op, de Koning Boudewijnbasis, die fungeerde als wetenschappelijk onderzoeksstation.

“Het fotoalbum dat nu geveild wordt, geeft een unieke inkijk achter de schermen van die expeditie”, aldus Henri Godts van Arenberg Auctions. “Dat gebeurt aan de hand van 218 originele prints in hoofdzakelijk zwart-wit. Zeker de nogal ‘theatrale’, soms gekke foto's van de bemanning zijn opmerkelijk, net zoals de beelden van ontmoetingen met keizerpinguïns, een zeehondenjacht en de ontvangst door koning Boudewijn.

Grote interesse 

Naar aanleiding van de veiling getuigt Bernard de Gerlache, zoon van Gaston, over de avonturen van z’n vader. 

“Mijn broer Jean-Louis en ik, respectievelijk 8 en 9 jaar oud in 1957, waren er bij aan de start in Antwerpen. We hebben de hele expeditie gevolgd, en ook bij de triomfantelijke terugkeer naar Oostende, waar zowat 60.000 belangstellenden op af kwamen, tekenden we present. We hebben al deze en toekomstige expedities, net zoals vele andere mensen, telkens met grote interesse gevolgd.”

Zowel het tijdsdocument van Victor Horta als het fotoalbum van de expeditie van Gaston de Gerlache gaan van 14 tot 16 december onder de hamer bij Arenberg Auctions en worden elk op minimum 3.000 euro geschat.

De beelden hieronder zijn vrij te gebruiken, mits bronvermelding Arenberg Auctions. Wil je meer toelichting door een expert, contacteer ons.

PERSCONTACT: