Originele plan van Antwerpse Vliegweek uit 1909 gaat onder de hamer

Het originele plan van de Antwerpse Vliegweek in 1909, door kenners beschouwd als hét momentum waarop de Belgische luchtvaart haar echte doorbraak kende, wordt geveild door het gereputeerde Brusselse veilingshuis Arenberg Auctions. Het is zonder twijfel een tot de verbeelding sprekend stukje Belgische vliegtuiggeschiedenis, dat eind april onder de hamer gaat. Het originele collectors item was jarenlang eigendom van een privé verzamelaar.

Het gaat om een getekend plan van het terrein in Wilrijk waar de eerste Antwerpse Vliegweek in oktober 1909 doorging onder leiding van de Antwerpse Baron Pierre de Caters. Hoewel de luchtvaart nog in haar kinderschoenen stond, was de belangstelling voor de Antwerpse Vliegweek zeer groot. Meer nog: achteraf werd deze vliegmeeting algemeen beschouwd als de doorbraak van de Belgische luchtvaart.

We schrijven begin jaren 1900, het waren de eerste opwindende jaren waarin het luchtruim veroverd werd. In 1903 maakten de gebroeders Wright de eerste vlucht in een gemotoriseerd vliegtuig. Amper zes jaar later slaagde de Fransman Blériot er al in het Kanaal over te vliegen. In die moderne tijdsgeest moet ook het plan van de Antwerpse Vliegweek - dat nu exclusief op de markt komt - gesitueerd worden.

Getuigenis van opwindende pionierstijd 

De Antwerpse Vliegweek was een veelbesproken event dat doorging van 23 oktober tot 2 november 1909 en georganiseerd werd door de Antwerpse Baron de Caters, niet de eerste de beste in onze luchtvaartgeschiedenis. De Caters, die ook van snelle auto’s hield, raakte tijdens de Gentse vliegweek in 1908 zodanig onder de indruk dat hij besloot vlieglessen te nemen. Daarmee schreef hij onbewust geschiedenis, want met een driedekker maakte hij op 25 oktober 1908 al de eerste officiële vlucht als Belg boven België. De Caters liet vervolgens op zijn landgoed in Wilrijk een vliegveld aanleggen. Hij begon ook een vliegschool, Aviator, en startte in Brugge zelfs een vliegtuigfabriek op. Het allereerste vliegtuig van de Belgische luchtmacht, een geschenk van Koning Albert I, was op zijn beurt een cadeau van de Caters.

“Op de tekening getiteld Semaine d’Aviation d’Anvers staat duidelijk het Plaine de Wilrijck afgebeeld, destijds een militair oefendomein, met onderaan het Nachtegalenpark”, vertelt veilingsexpert Henri Godts van Arenberg Auctions. “Op het plan zie je dat rondom het plein de diverse entreegelden voor het publiek staan vermeld: ‘places à 50 cent’, ‘places à 2 francs’. Wie het plan nog beter bestudeert, ziet ook de zeppelin die aan de grond klaar staat en een tweedekker die een rondje vliegt. Het is zonder meer een historische afbeelding uit een opwindende pionierstijd.” ​ 

Luchtvaartpionier Jan Olieslagers

De eerste dagen van het event in 1909 stak het slechte weer stokken in de wielen. Toch maakte de Caters een eerste geslaagde vlucht, vooraleer het toestel door de wind gegrepen werd en over kop ging. “De eerste vlucht in Antwerpen door een Antwerpenaar”, feliciteerde de Antwerpse burgemeester Jan Baptist De Vos hem. “En ook de eerste crash…” zou de Caters hem naar verluidt geantwoord hebben.

Het event werd destijds bijgewoond door - toen nog - prins Albert en door de befaamde luchtvaartpionier Jan Olieslagers. Deze sportieve doorzetter met nauwelijks vliegervaring – instructeurs bestonden nog niet in die tijd – maar wel een flinke dosis lef, kocht zijn eerste vliegtuig van de Fransman Blériot. De Antwerpse Vliegweek zou alleszins zijn debuut als luchtacrobaat worden voor een publiek dat reikhalzend uitkeek naar de nieuwe stunts van ‘Jan zonder Vrees’. Ondanks het slechte weer verzochten de organisatoren hem toch te vliegen. Ze vreesden immers anders de entreegelden van het publiek te moeten terugbetalen.

Goed weer of niet, de eerste Antwerpse vliegmeeting werd een historisch keerpunt. Het eerste officiële hoogterecord van 270m werd er genoteerd. En De Caters kreeg de eerste gouden medaille van de Aero Club van België, om ‘duizend meter af te leggen in een machine zwaarder dan de lucht.’ Het publiek bleek vooral verrukt te zijn over de zeppelin Zodiac III, een luchtschip dat tijdens de meeting heen en weer vloog naar Brussel en bij z’n afscheidsronde honderden bloemen uitstrooide over de menigte. Ook prins Albert - enkele maanden later werd hij tot koning gekroond - waagde het een tochtje te maken.

De bieding voor het historische plan dat op 26 en 27 april in de Wolstraat in Brussel geveild wordt, start met een bedrag vanaf 600 euro. De veiling bij Arenberg Auctions - dat gespecialiseerd is in eeuwenoude boeken, prenten, atlassen en kaarten - telt bovendien nog meer loten met een bijzonder historisch verhaal. Zo gaan er onder meer ook twee van de oudste gegraveerde zichten op New York, goed 350 jaar oud, onder de hamer, en wordt een Antwerps kookboek uit 1788 geveild.

PERSCONTACT

Dajo Hermans, Story Fwd

0478 84 42 45 - dajo@storyfwd.be

Henri Godts, Arenberg Auctions

0495 57 17 09 - henri@arenbergauctions.com