Een van eerste Vlaamse historische huismusea opent deuren na indrukwekkende erfgoedrestauratie door Erfgoed en Visie

Het erfgoedproject dat één van de meest indrukwekkende metamorfoses van de voorbije jaren in Vlaanderen heeft ondergaan, opent na 20 jaren van sluiting opnieuw de deuren. Het gaat om Huis Janssens in Sint-Niklaas, dat ooit één van de eerste huismusea in Vlaanderen was. Op Open Monumentendag, zondag 10 september, krijgt het grote publiek er een preview. Erfgoed en Visie, het gespecialiseerde architecten- en adviesbureau dat onder meer de Hofkamer bij het hoofdkwartier van Herita onder handen nam, haalde alles uit de kast om tot dit indrukwekkende resultaat te komen. ​ 

De imposante gevel van Huis Janssens domineert vandaag nog steeds de Zamanstraat in Sint-Niklaas en doet dromen van een rijk verleden. Maar het historische pand uit de 19e eeuw, waar één van de oudste heemkundige kringen nog altijd is gevestigd, heeft lange tijd een minder glorieuze tijd gekend en verrijst nu pas weer uit haar as. Het zijn de restauratiearchitecten van Erfgoed en Visie die het erfgoedpand in ere hebben hersteld, dit dankzij vakmanschap en historische ambacht. 

19^de eeuwse interieur 

“Wij zijn bijzonder fier dat we dit prachtige gebouw met zo’n mooie geschiedenis onder handen mochten nemen”, aldus Benedikte Dewaele, projectleider van Erfgoed en Visie. “Het grootste probleem waarmee het gebouw te kampen had, was de overbelasting van zijn structuur wat leidde tot barsten en scheuren in de plafonds en vochtinfiltratie door zwakkere bakstenen waarvan de verflaag verdwenen was. Dit hebben we de afgelopen jaren grondig aangepakt waardoor het nu tijd werd voor een totaalaanpak van het interieur.” ​ 

De afgelopen maanden lag de focus op de inrichtingswerken van het historisch pand. De historische schilderingen in onder andere de traphal en inkomhal werden volledig gereconstrueerd. Erfgoed en Visie koos ervoor om de 19e eeuwse aankleding zo goed mogelijk in ere te herstellen. Kleuronderzoek en oude foto’s maakten namelijk al snel duidelijk dat het 19e eeuwse interieur niet te vergelijken was met het huis zoals het voor de restauratie was. ​ 

Het gebouw zal nu opnieuw en beter zijn museale functie opnemen en op de mooie zolderverdieping wordt er ruimte gemaakt voor onderzoek en educatieve werking binnen de erfgoedsector. Precies daarom wordt het ook één van de pronkstukken van deze Open Monumentendag en kan het zelfs rekenen op hoog bezoek. ​ 

Vlaams minister voor onroerend erfgoed Minister Diependaele is onder de indruk van zoveel pracht: “Wat meteen opvalt is het oog voor detail in deze restauratie, de bezoeker waant zich terug in de 19e eeuw. We hebben bijna 1,8 miljoen euro geïnvesteerd vanuit de Vlaamse overheid in dit project, ik ben dan ook erg tevreden om te zien dat deze middelen erg goed terechtgekomen zijn.” 

Erfgoed en Visie zal aanwezig zijn op Open Monumentendag en geven toelichting bij de grootse restauratiewerken. ​ 

“We hebben opnieuw voor een huiselijk karakter gezorgd”, aldus Benedikte van Erfgoed en Visie. “Daar zorgen het behangpapier en de gordijnen in de ruimtes voor. Het monotone beige heeft zo plaats gemaakt voor houtimitaties, blauwe, groene en okertinten en kleurrijk behang, waardoor het gebouw opnieuw de grandeur van weleer uitstraalt.” ​ ​ 

Daarnaast verdient het exterieur ook nog steeds de nodige aandacht. Zo vond er de afgelopen jaren een volledige gevelrestauratie plaats en is ook het schrijnwerk gerestaureerd. De grootste aandacht ging uit naar de gevelschildering, ook wel dodekopschildering genoemd, die noodzakelijk was om de vochtinfiltratie binnen aan te pakken. ​ Alle glas-in-loodramen in de achtergevel werden gerestaureerd en opnieuw geplaatst, binnen de bestaande raamkaders en rekening houdend met de originele binnenluiken. Ook het dak werd opnieuw geïsoleerd volgens het principe van een “sarking dak”, waarbij de isolatie zich aan de buitenkant van de leien bevindt zodat de bestaande binnenafwerking ongewijzigd kon blijven. ​ 

“Kenmerkend voor het dak van Huis Janssens zijn de keramische nokpannen in afwisselend oker en donkerbruin”, aldus Dewaele. “Degene die zich nog in goede staat bevonden, zijn gerecupereerd, de anderen zijn gereconstrueerd en teruggeplaatst. Ook restaureerden we het hekwerk, waarbij we de ornamenten opnieuw vergulden.” ​ ​ 

Huis van “Paus” Janssens 

Het Huis Janssens is een typevoorbeeld van wat kenners een “huismuseum” noemen: een huis dat letterlijk en figuurlijk bol staat van de historiek. 

Het Huis Janssens werd in 1878 gebouwd in opdracht van Alfons Janssens, die ook nog streed in het leger van de toenmalige paus. Niet toevallig staat er daarom in een nis boven de poort van het huis een beeld van Pius IX. Meer nog: het huis werd ook het huis van “Paus” Janssens genoemd. In 1909 werd het verkocht aan de stad met als uitdrukkelijke voorwaarde het gebouw in te zetten voor de verspreiding en de bevordering van de kennis van de kunst en de wetenschap. Sindsdien biedt het pand onderdak aan de collectie van de Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas (KOKW), de facto het eerste echte museum in de stad. ​ 

Ter info: laat ons gerust weten als je als audiovisuele pers rondgeleid wil worden of een interview wenst met één van de architecten van Erfgoed en Visie op donderdag 07/09 of zondag 10/09 .